"Ik weet dat jij het weet"

Taalstoornis als gevolg van hersenletsel

Afasie is een taalstoornis als gevolg van hersenletsel, meestal na een beroerte, maar ook veroorzaakt door traumatisch hersenletsel, tumoren en een vorm van dementie die primair progressieve afasie wordt genoemd. Het is een frustrerende en isolerende aandoening, die gesprekken ontregelt en relaties met familie en vrienden beïnvloedt.

Maar er zijn manieren om degenen met wie we graag communiceren te helpen.

2. Vorm een team

Erken dat de verantwoordelijkheid voor bevredigende gesprekken niet alleen bij de spreker ligt. Deze wordt gedeeld met degenen die met hen communiceren. Er zijn aanwijzingen dat wanneer communicatiepartners informatie, strategieën en een beetje oefening krijgen, ze veel betere gesprekken mogelijk kunnen maken.

Logopedisten bieden nu vaak training voor communicatiepartners. Het wordt ook onderzocht voor gebruik bij mensen met dementie.

Belangrijke strategieën in de training van communicatiepartners zijn onder meer:

• spreken met uw gebruikelijke toon en volume
• communicatieblokkades of problemen erkennen en proberen deze op een respectvolle manier te herstellen, in plaats van ze te negeren
  
• sleutelwoorden opschrijven om het gesprek op het goede spoor te houden
  
• tekenen of gebaren gebruiken - bijvoorbeeld wijzen naar een object of persoon
  
• ja/nee-vragen gebruiken om de betekenis te bevestigen
  
• samenvatten wat er op regelmatige punten in het gesprek is gezegd.

3. Respecteer het mensenrecht om te communiceren

Communicatie is een essentieel en integraal onderdeel van het mens-zijn. We drukken onze persoonlijkheden, geschiedenis, ambities en prestaties uit in gesproken of geschreven taal. Communicatie wordt erkend als een mensenrecht, en zonder dit gaat de levenskwaliteit achteruit.

Het vermenselijken van onze benadering van afasie - dat wil zeggen, aandacht besteden aan subtiele en empathische menselijke behoeften, niet alleen het overleven - heeft het potentieel om de persoon met afasie te ondersteunen en te valideren en om de gezondheidsdiensten te transformeren.

4. Zorg voor toegankelijkheid

Alles wat we doen wordt (mede) mogelijk gemaakt door taal: het nieuws lezen, het openbaar vervoer gebruiken, een koffie kopen, een smartphone gebruiken, tijdens de lunch met collega's of vrienden kletsen, bureaucratie onderhandelen, een kaartje kopen voor een sport- of muziekevenement.

Toegankelijkheid betekent ervoor zorgen dat de manier waarop taal wordt gesproken, geschreven of elektronisch wordt gepresenteerd, mensen met communicatieproblemen niet uitsluit. Aanpassingen kunnen de snelheid, presentatie of complexiteit van informatie matigen.

Net zoals mensen die een rolstoel gebruiken toegang moeten kunnen verwachten tot een oprit in plaats van een trap te moeten nemen, zouden mensen met afasie recht moeten hebben op een 'communicatieoprit' (een andere briljante term van Aura Kagan) waar een persoon of instantie hun mondelinge of schriftelijke informatie afasievriendelijk verstrekt. Dit kan met name van vitaal belang zijn in de context van de gezondheidszorg.

5. Betrek mensen bij gesprekken en evenementen

Inclusie is wat mensen levendig houdt en hen kansen biedt om te oefenen en hun communicatie te verbeteren. Afasie kan een eenzame stoornis zijn, maar met communicatieve ondersteuning, positieve attitudes, vriendschap, zinvolle activiteiten, afasiegroepen in de gemeenschap en sociale kansen hoeft dat niet zo te zijn. Sluit mensen niet buiten omdat je aanneemt dat ze zich ongemakkelijk voelen. Bied keuzes aan en zij zullen het u vertellen.

Bewustwording van afasie is de sleutel.

Ondanks dat het relatief vaak voorkomt, is het woord afasie niet goed bekend, en het is moeilijk om iets aan te pakken als je er geen woord voor hebt. De term kennen helpt, maar weten hoe je kunt helpen is nog beter. U kunt online meer informatie vinden over afasie, training voor gesprekspartners en afasiecentra in Nederland.